Nieuw boek: Johannes-Passion versus Matthäus-Passion
Op 16 februari 2013 is een nieuw boek van Kees van Houten uitgekomen:
J.S. Bach Johannes-Passion versus Matthäus-Passion (280 blz.)
Een diepgaande bespreking met veel muziekvoorbeelden van de verschillen tussen beide Passionen, met als uitgangspunt de theologiss-PassionU kunt het boek bestellen door overmaking van € 25.- + € 4.50 verzendkosten naar IBAN: NL40INGB0001511142 van Kees van Houten, Stapelen 64, 5281 EJ Boxtel. Het boek wordt u dan per post toegestuurd.
Voor bestellingen uit het buitenland dient in totaal € 37.- te worden overgemaakt. Hierbij dient behalve het IBAN-nummer vermeld te worden: BIC: INGBNL2A
Vergeet niet uw adresgegevens te vermelden!
Het boek is door Kees van Houten gepresenteerd op zaterdag 16 februari om 11.00 uur in ‘De Oude Rechtbank’ te Eindhoven.
Nieuwe uitgave Kees van Houten: Die Kunst der Fuge van Bach, een pythagoreïsch raadsel. Contrapunctus 14, “de onvoltooide fuga”, reconstructie en voltooiing.
Op 24 september 2011 is een nieuw boek van Kees van Houten verschenen, met als hoofdtitel “Die Kunst der Fuge van Johann Sebastian Bach, een pythagoreïsch raadsel”. De subtitel luidt: Contrapunctus 14, “de onvoltooide fuga”, reconstructie en voltooiing.
Het boek bestaat uit een partituur van de onvoltooide fuga, in een versie die door de schrijver is voltooid. Als inleiding op deze partituur zijn een zevental hoofdstukken bijgevoegd (ongeveer 90 pagina’s) waarin het hoe en waarom van deze voltooiing uitgebreid wordt toegelicht. Bij het boek wordt een CD ingesloten waarop de voltooide versie op twee manieren wordt gespeeld: een ensemble-versie door het Combattimento Consort Amsterdam o.l.v. Jan Willem de Vriend en een clavecimbel-versie door Ruud Huijbregts. De eerste live-uitvoering had plaats op zondag 20 februari 2011 door het Combattimento Consort in muziekcentrum De Toonzaal in “s Hertogenbosch.
In het verleden hebben reeds velen getracht het 14e contrapunt “af te maken”, ieder op zijn eigen creatieve manier. Bijna alle naar buiten gebrachte versies zijn inmiddels achterhaald omdat het aantal toegevoegde maten te groot was in verhouding tot Bachs bedoelingen. Het muziekwetenschappelijk onderzoek van met name Gregory Butler (1983) heeft namelijk aangetoond dat er hoogstens nog 40 maten konden volgen na maat 239, de maat waarin Bach is gestopt. Dit heeft te maken met het aantal door Bach geplande pagina’s.
In de versie van Kees van Houten volgen nog 33 maten. De keuze en inhoud van dit aantal is mede gebaseerd op het gegeven dat Bach een overeenkomstige groep van 33 maten al eerder in de structuur van Contrapunctus 14 had laten horen. In tegenstelling tot alle andere tot nu toe bekende “oplossingen”, waarbij sprake is van een “nieuw componeren” naar eigen fantasie gaat het hier om een pure reconstructie waarbij aan de bedoelingen van Bach zoveel mogelijk recht wordt gedaan. De nieuwe versie blijkt vanuit een logische muzikale analyse te vinden te zijn, waarbij Bach de sleutel tot de “oplossing” geraffineerd tot in detail heeft aangegeven.
In het boek wordt een link gelegd van de (on)voltooide fuga met Bachs toetreding tot de Societät der musikalischen Wissenschaften (1747). Aangetoond wordt dat Bach na de Canonische Veraenderungen over “Vom Himmel hoch” ook de Kunst der Fuge bij de Societät van Lorenz Mizler had willen inleveren. De namen van de oprichters Mizler en Bümler en hun pseudoniemen Pythagoras en Archimedes liggen op verschillende manieren duidelijk in de muziek verankerd.
In het boek komt het fenomeen “raadsel” uitgebreid aan de orde, als belangrijk element in de filosofie van de mysterieschool van Pythagoras.
U kunt deze nieuwe uitgave (boek, partituur en CD) bestellen door overmaking van € 25,- + € 4,50 verzendkosten naar IBAN: NL40INGB0001511142 van Kees van Houten, Stapelen 64, 5281 EJ Boxtel. Het boek wordt u na betaling toegestuurd.
Bij bestellingen uit België dient € 37,- te worden overgemaakt, onder vermelding van IBAN: NL40INGB0001511142 en BIC: INGBNL2A
Lezing Kruisvorm in Matthäus-Passion
In de periode vóór Pasen komen de Passionen van Bach weer volop in de belangstelling te staan. Vandaar uw aandacht voor de mogelijkheid van deze inmiddels in Nederland zeer bekend geworden en gewaardeerde lezing.
In deze lezing wordt aangetoond dat Bach zijn Matthäus-Passion heeft ontworpen in de vorm van een kruis. Hierbij vinden alle Bijbelfragmenten, Koralen en Aria’s hun symbolische plaats op de dwarsbalk en de staander, en wel zodanig, dat de lengteproporties van het kruishout op een natuurlijke en overtuigende manier zichtbaar worden.
Kern van het betoog is de duiding van het centrale punt waar de balken elkaar kruisen. Op dit punt heeft Bach twee essentiële psychologische lagen van het lijdensverhaal over elkaar heen gelegd en muzikaal in elkaar verankerd.
De lezing wordt verlucht met klinkende muziekfragmenten uit de Matthäus-Passion.
Over het onderwerp van deze lezing verscheen in 1998 een boek van Kees van Houten: “Ich kenne des Menschen nicht”, de Kruisvorm in de Matthäus-Passion van Johann Sebastian Bach. Van dit boek verscheen in 2000 een Duitse vertaling.
Aangezien Kees van Houten in het gehele land veelvuldig wordt gevraagd voor het houden van deze boeiende lezing in de periode vóór Pasen, verdient het aanbeveling deze lezing tijdig te reserveren.
Kosten € 175,-, exclusief reiskosten (auto)
NB De lezing kan ook worden gegeven in kleine kring (huiskamer) voor 15 à 20 personen
Lezing Bachs Johannes-Passion versus Matthäus-Passion
Naast de overvloed aan uitvoeringen van de Matthäus-Passion, ieder jaar weer opnieuw, heeft ook Bachs Johannes-Passion de laatste jaren steeds grotere bekendheid gekregen en zich een vaste plaats veroverd temidden van de vele jaarlijkse Passie-concerten.
Hoewel beknopter van structuur en soberder van klankbeeld dan de Matthäus- Passion wordt Bachs benadering van de Johannes-tekst gekenmerkt door een ongekend grote dramatiek en uitbeelding van de handeling.
Een nauwkeurige en diepgaande vergelijking van beide composities maakt duidelijk hoe feilloos Bach de psychologische, retorische en theologische verschillen tussen de twee lijdensverhalen en dus tussen de beide evangelisten heeft aangevoeld.
Kees van Houten zal in deze lezing laten zien en horen hoe de componist deze verschillen muzikaal heeft vorm gegeven. De lezing wordt verlucht met talrijke muziekfragmenten.
Weihnachts-Oratorium: uitvoeringen 2010 met nieuwe begintekst “Tönet, ihr Pauken! Erschallet, Trompeten!”
- Collegium Vocale Gent met Concerto Köln o.l.v. Marcus Creed (tournee):
Frankfurt (Duitsland), Alte Oper op 8 dec.
Gent (België), Muziekcentrum De Bijloke op 11 dec.
Keulen (Duitsland), Philharmonie Köln op 12 dec.
Brugge (België), Concertgebouw op 15 dec.
Schaan (Liechtenstein), Pfarrkirche op 17 dec.
Luzern (Zwitserland), KKL op 18 dec.
Versailles (Frankrijk), Chapelle Royale op 21 dec.
Antwerpen (België), deSingel op 22 dec.
Antwerpen (België), deSingel op 23 dec.
Nederland:
- Capella Amsterdam met Combattimento Consort o.l.v. Jan Willem de Vriend
in Naarden (Grote Kerk) op 17 dec., in Amsterdam (Muziekgebouw aan het IJ) op 21 dec. en in Arnhem (Musis Sacrum) op 22 dec.
In München (Philharmonie Gasteig) op 18 dec.
- Consensus Vocalis met Concerto d’Amsterdam o.l.v. Klaas Stok in Oldenzaal (St. Plechelmus Basiliek) op 15 dec. en in Enschede (Muziekcentrum) op 16 dec.
- Vocaal Ensemble “Markant” met Concerto Brabant o.l.v. Bernhard Touwen in Heusden (Grote of Catharijnekerk) op 11 dec. en in Laren (Sint Jansbasiliek) op 12 dec.
- Achterhoeks Bachkoor o.l.v. Hans de Wilde in Groenlo (Calixtuskerk) op 18 dec.
- Capella Sint Maarten o.l.v. Arie Hoek in Zaltbommel (Grote of St. Maartenskerk) op 17 dec.
- C.O.V. Steenwijk o.l.v. Rob Meijer in Steenwijk (St.Clemenskerk) op 27 nov.
- Koor en orkest van het Haags Barokgezelschap o.l.v. Gilles Michels in Scheveningen (Nieuwe Badkapel) op 17 dec.
- Kamerkoor Maastricht met Orkest Van Wassenaer o.l.v. Ludo Claesen in Wijlre (St. Gertrudiskerk) op 26 dec.
- Meezing-Weihnachts-Oratorium o.l.v. Madeleine Ingen Housz in Utrecht (Geertekerk) op 18 dec. (www. passieprojecten.nl)
België:
- OrSeCante Leuven en Bhag Ensemble Halle o.l.v. Arnout Malfliet in Leuven (Sint Geertruikerk) op 20 nov. en in Halle (Sint Martinus Basiliek) op 27 nov.
- Kamerkoor Terpander en Bachconsortium o.l.v. Johan van Bouwelen in Sint-Niklaas (België) (Collegekerk) op 11 dec.
Zwitserland:
- Chor und Orchester des Bach Ensembles Luzern o.l.v. Franz Schaffner in Luzern (Franziskanerkirche) op 12 dec.